Podejście procesowe podczas XXIII Sympozjum Klubu Pollab

XXIII Sympozjum Klubu Pollab

XXIII Sympozjum Klubu Polskich Laboratoriów Badawczych Pollab odbyło się 11-13 września w Wiśle. Tym razem jego hasło przewodnie brzmiało „Podejście procesowe nowym wyzwaniem dla laboratoriów”. Aspekt podejścia procesowego został podniesiony w odniesieniu do nowelizacji normy ISO/IEC 17025.

Temat „Zarządzania procesami i ich powiązaniami w laboratorium” przybliżyła uczestnikom sympozjum Katarzyna Szymańska z Polskiego Centrum Akredytacji. Prelegentka przedstawiła aktualny harmonogram prac nad normą, zwracając uwagę, że publikacja normy ISO/IEC 17025 w języku angielskim planowana jest na grudzień. Okres wdrożenia obejmie 3 lata od momentu opublikowania normy, zatem laboratoria będą zobligowane, aby do grudnia 2020 roku poddać się ocenie i potwierdzić akredytację. Katarzyna Szymańska przedstawiła główne zmiany oraz wymagania dotyczące procesu w odniesieniu do FDIS ISO/IEC 17025.

Z kolei prof. Ewa Bulska z Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego omówiła zagadnienie zarządzania ryzykiem w procesie walidacji metody badawczej. Prof. Bulska zwróciła uwagę, że ostatnio bardzo dużo mówi się o procesach i podejściu procesowym, określając w ten sposób działania, które przecież już wcześniej miały miejsce. W kontekście zarządzania ryzykiem niezwykle istotne są narzędzia identyfikacji ryzyka, a pomocne może okazać się stworzenie listy działań, które ryzykiem są obciążone. Aby je zidentyfikować, warto wziąć pod uwagę: metody eksperckie, jak np. burzę mózgów, która dzięki pobudzeniu kreatywności pozwala zebrać różnego rodzaju informacje; analizę SWOT, tj. szanse i zagrożenia oraz mocne i słabe strony podejmowanych działań; kwestionariusz identyfikacji ryzyka, który umożliwia otrzymanie informacji od grupy ekspertów; jak również doświadczenia z innych działań, w tym dokumentację, raporty czy sprawozdania. Prof. Bulska wskazała również na przykłady zagrożeń, które należy wziąć pod uwagę podczas oceny ryzyka. Wśród nich wymieniła: stabilność zatrudnienia, nadzór nad wyposażeniem laboratorium, zmiany zachodzące w organizacji, wprowadzanie nowych technik i urządzeń pomiarowych, aktualizacje norm i rozporządzeń czy konkurencję w postaci innych laboratoriów.

Kolejny wykład wygłosił dr Adam Urbanowicz z Głównego Urzędu Miar, który przedstawił temat spójności pomiarowej w podejściu procesowym. Prelegent przypomniał, że spójność pomiarowa umożliwia wzajemne porównywanie uzyskanych wyników badań, niezależnie od miejsca i metody ich wykonywania oraz że laboratorium powinno mieć ustalony program oraz procedurę wzorcowania swojego wyposażenia. Dr Urbanowicz podkreślił, że zapewnienie spójności pomiarowej jest jednym z elementów procesu realizacji usługi wzorcowania lub badania. Przedstawił także przykładowy opis procesu dotyczącego zapewnienia spójności pomiarowej. Zwrócił uwagę, że jest to kluczowy proces w działalności laboratorium.

Katarzyna Rajczakowska z Centrum Badań Jakości wygłosiła wykład na temat „Podejście procesowe w laboratorium”. Przedstawiła informacje na temat spółki, w tym m.in. odnośnie do akredytowanych metod badawczych – CBJ posiada akredytację ponad 4800 metod. Zakresy akredytacji dotyczą badań fizyko-chemicznych, mikrobiologicznych, inżynierii środowiska, a także pobierania próbek. Zwróciła także uwagę i omówiła siedem zasad zarządzania jakością, tj.: orientację na klienta, przywództwo, zaangażowanie ludzi, podejście procesowe, doskonalenie, podejmowanie decyzji na podstawie dowodów oraz zarządzanie relacjami.

Temat podejścia procesowego w pomiarach analitycznych na przykładzie badań pasz przybliżył dr Waldemar Korol z Instytutu Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego. Prelegent zwrócił m.in. uwagę, że podejście procesowe w pomiarach analitycznych sprzyja doskonaleniu procy laboratorium oraz że wymagania dotyczące procesów w pomiarach analitycznych są zgodne z oczekiwaniami klientów.

Prof. Piotr Konieczka z Katedry Chemii Analitycznej Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej przedstawił temat procesu pobierania próbek do badań. Prof. Konieczka przedstawił, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby wyniki analizy próbki były źródłem informacji analitycznej. Podkreślał, że próbka musi być reprezentatywna w stosunku do badanego obiektu materialnego, musi być odpowiednio przygotowana, oznaczenia powinny być wykonywane z wykorzystaniem odpowiedniego sprzętu, a przyrząd powinien być obsługiwany przez analityka, a nie operatora sprzętu. Prelegent omówił również elementy strategii pobierania próbek do analizy.

Z kolei procesy w laboratorium wzorcującym omówił Ryszard Malesa z Wojskowego Centrum Metrologii. Prelegent wskazał na różnorodność tych procesów, omawiając szczegółowo: proces doskonalenia, proces zasadniczy w laboratorium wzorcującym, wybrane procesy pomocnicze, powiązania pomiędzy poszczególnymi procesami, przykładowe mierniki procesów oraz ich wykorzystanie, a także ryzyko w procesach realizowanych przez laboratoria wzorcujące.

Podczas sympozjum przedstawiono również nowe podejście do badania hałasu w środowisku pracy. Ten temat przybliżył uczestnikom Dariusz Fugiel z Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Rzeszowie, Oddziału Laboratoryjnego w Tarnobrzegu. Przypomniał, że wymagania dotyczące przeprowadzanie pomiarów hałasu w środowisku pracy precyzuje norma PN-EN ISO 9612:2011 „Akustyka. Wyznaczanie ekspozycji zawodowej na hałas. Metoda techniczna”.

Tradycyjnie już części konferencyjnej Sympozjum wypełnionej wartościowymi, merytorycznymi wystąpieniami specjalistów reprezentujących laboratoria oraz jednostki naukowe towarzyszyły spotkania kuluarowe, podczas których uczestnicy mogli wymieniać się doświadczeniami i zdobytą wiedzą. Patronat medialny nad XXIII Sympozjum Klubu Pollab objęło „Laboratorium – Przegląd Ogólnopolski”.

Paulina Prencel